Het is geen oerbos, maar gaat wel langer terug in de tijd dan je overgrootouders. Het Norgerholt in Norg is terecht aangewezen als Natura 2000 gebied. Groot is het niet, met slechts 25 hectare, en het toch al kleine postzegeltje bos is ook nog eens doorklieft door de hoofdweg tussen Norg en Westervelde, plus de N373 waardoor het meest Oostelijke strookje bos wel erg rigoureus is afgesneden. Toch is het net genoeg om je even terug te wanen in de middeleeuwen. Het Norgerholt is inderdaad een postzegeltje, maar wel een heel bijzonder, monumentaal postzegeltje.
Drenthe zit vol met verrassingen. En voor mij was het Norgerholt de afgelopen jaren één van de grootste van die verrassingen. Terwijl ik mijn hele leven al in Norg komt, vanwege ons vakantiehuisje middenin het bos, ben ik pas in 2019 of 2020 voor het eerst naar het Norgerholt gewandeld. En wat een spectaculair stukje bos!
Het meest bijzondere aan het Norgerholt zijn de eeuwenoude hulstbomen. Hulst heeft in Nederland meestal een struikvorm, geen boomvorm. Totdat ik het Norgerholt bezocht wist ik niet dat er een boom van ruim 10 meter uit een hulsstruikje kon groeien, als de hulst maar genoeg tijd kreeg. Er staan zelfs hulstbomen van 20 meter tussen, waaronder de hoogste hulstboom van Europa.
Tijd om te groeien
Bomen hebben tijd om te groeien nodig. En tijd heeft het Norgerholt gekregen. Het bosje is meer dan een millennium oud, en is heel aardig op weg om een volwassen bos te worden. Want ook al bestaat dit stukje bos waarschijnlijk al sinds de 9de eeuw, is het bos gebruikt als productiebos tenminste totdat het in handen kwam van Natuurmonumenten in 1962 en tot bosreservaat werd verklaard in 1997. Tot 1997 vond er dus houtoogst plaats in het Norgerholt. Daarbij moet ook worden opgemerkt dat Natuurmonumenten tot ver in de vorige eeuw de bossen onder haar beheer “opruimde” – dat wil zeggen dat ze voor die tijd júíst dode, omgewaaide bomen opruimen die zo belangrijk zijn voor de bosecologie. Een gezond bos bestaat voor ongeveer de helft uit dood hout en hedentendage lijkt het Norgerholt wat dat betreft een heel gezond vitaal bos.
Voordat het Norgerholt eigendom werd van Natuurmonumenten, was het bos gemeenschappelijk eigendom van de boermarke. Als dusdanig werden bijvoorbeeld de varkens vetgemest door ze in het najaar in het bos te laten scharrelen naar eikels. Er staan nog veel eikenbomen die zo oud zijn dat het zeker is dat er vroeger varkens onder gescharreld hebben op zoek naar eikels. De geschiedenis van een bos – de vele gebeurtenissen waarvan de bomen getuige van zijn geweest – is makkelijk over het hoofd te zien. Als we een kerk of kathedraal bezoeken beseffen we ons vaak heel goed hoe oud zo’n gebouw is en hoeveel verschillende mensen er gebruik van hebben gemaakt door de eeuwen (zich kledend en gedragend naar uiteenlopend gebruiken en gedachtes). Maar een beetje boom is al snel een stuk ouder dan het gemiddelde monumentale gebouw.
Heel bijzonder aan het Norgerholt is dat het het hele jaar groen is. Hulst is immers een groenblijver. Maar de bomen die wél in de herfst hun blad verliezen, zoals de prachtige oude eiken, hangen vol met klimop. Volwassen klimop maakt takken vanaf het substraat waar de lange slingers aan gehecht zitten. Dit biedt veel voordelen: insecten profiteren in het najaar van de klimopbloemen, waaromheen het dan ook meestal gonst van de vliegende beestjes. Daarnaast bieden over de boom verspreide klimopkruintjes extra ruimtelijke complexiteit en bijv. veel veilige nestelgelegenheid voor vogels.
Iets om over na te denken voor wie in de donkere maanden door het Norgerholt struint: door alle groenblijvers, blijft het bos ook in de herfst en winter CO² vastleggen. Bovendien bevatten de volwassen bomen en de rijke bodem heel veel CO² in de vorm van organische materie.
Meer informatie over de Natura 2000 status van het Norgerholt vindt u op: https://www.natura2000.nl/gebieden/drenthe/norgerholt
